Έχετε σκεφτεί ποτέ πως οι σκύλοι σκέφτονται σαν τους ανθρώπους; Ή ακόμη θυμούνται το χειρότερο πράγμα που τους έχετε κάνει, είτε μια κλωτσιά είτε να τους έχετε φωνάξει; Όπως αναφέρει μια νέα έρευνα, οι σκύλοι έχουν την αίσθηση να αποθηκεύουν όλα τα γεγονότα που τους έχουν συμβεί.
Σκύλος: H μνήμη του είναι σαν ανθρώπινη
Σύμφωνα με τις πληροφορίες από την έρευνα του Current Biology δείχνει ότι τα σκυλιά, μπορούν να θυμηθούν γεγονότα, ακόμα και όταν αυτά δεν ήταν ιδιαίτερα σημαντικά εκείνη την χρονική περίοδο, όπως και οι άνθρωποι. Αυτό υποδηλώνει ότι τα σκυλιά έχουν «επεισοδιακή μνήμη» η οποία τους δίνει τη δυνατότητα να ταξιδεύουν νοερά πίσω στο χρόνο και να θυμούνται τις εμπειρίες, αλλά και τα σχετικά συναισθήματα που τις συνόδευαν. Η επεισοδιακή μνήμη είναι επίσης μια πιθανή ένδειξη της αυτογνωσίας σε σκύλους.
Ότι οι επιστήμονες χρειάζεται να αποδείξουν κάτι τέτοιο μπορεί να μοιάζει ως έκπληξη για τους ιδιοκτήτες σκυλιών. Τα σκυλιά συχνά συμπεριφέρονται με έναν τρόπο που είναι ενδεικτικός της επεισοδιακής μνήμης, όπως το να μένουν μακριά από τη γάτα του γείτονα, μετά από μια σκληρή συνάντηση. Το πρόβλημα είναι, δεν μπορούμε να είμαστε απόλυτα σίγουροι αν τα σκυλιά πραγματικά ανακαλούν την προηγούμενη συνάντηση ή αν η αντίδρασή τους γίνεται με βάση την «σημασιολογική μνήμη», που είναι η μνήμη των γεγονότων και των κανόνων που απαιτούνται για την επιβίωση.
Αποδεικτικά στοιχεία «επεισοδιακής μνήμης» έχουν και βρεθεί σε άλλα είδη, συμπεριλαμβανομένων των πρωτευόντων, σε αρουραίους, αλλά και περιστέρια. Ωστόσο, αυτές οι προηγούμενες μελέτες εμπλέκουν απλά ερεθίσματα, όπως η παρουσία ή απουσία τροφής και διεξήχθησαν σε συνθήκες εργαστηρίου, που απέχουν πολύ από τις συνθήκες της πραγματικής ζωής.
Σκύλος: Το κόλπο της έρευνας που έπιασε
Όπως είπε και η Claudia Fugazza από το ερευνητικό κέντρο MTA-ELTE Comparative Ethology στη Βουδαπέστη της Ουγγαρίας, χρησιμοποίησε ένα κόλπο που ονομάζεται «Κάνε ό,τι κάνω», στο οποίο 17 σκύλοι εκπαιδεύτηκαν να παρακολουθούν κάποιον να κάνει μια συγκεκριμένη δραστηριότητα και μετά έκαναν το ίδιο κατόπιν εντολής. Για παράδειγμα, αν ο ιδιοκτήτης ακουμπούσε το χέρι του πάνω σε μια ομπρέλα και μετά έλεγε «Κάν’το», ο σκύλος ακουμπούσε επίσης την πατούσα του στη ομπρέλα. Άλλες δραστηριότητες περιελάμβαναν το να σταθούν σε ένα τραπέζι, να καθίσουν σε μια καρέκλα ή να πηδήξουν πάνω από κάποιο εμπόδιο.
Από μόνη της, η εκπαίδευση αυτή, δεν ήταν αρκετή για να αποδείξει ότι τα σκυλιά έχουν «επεισοδιακή μνήμη». Οι ερευνητές έπρεπ να αποδείξουν ότι οι σκύλοι ήταν σε θέση να ανακαλέσουν ένα γεγονός που δεν περίμεναν πως θα έπρεπε να θυμούνται.
Όπως εξηγεί η Fugazza: «Η μελέτη της επεισοδιακής μνήμης σε μη ανθρώπινα ζώα είναι ιδιαιτέρως δύσκολη, διότι συνεπάγεται την αξιολόγηση μιας διανοητικής κατάστασης: τη συμπωματική κωδικοποίηση ενός γεγονότος (δηλαδή το να θυμόμαστε πράγματα που δεν φαίνεται να είναι σημαντικά), όταν δεν είναι γνωστό ότι είναι σημαντικό να το θυμόμαστε»
Για να δημιουργήσουν μια αναπάντεχη δοκιμαστική ανάκληση, οι ερευνητές πρόσθεσαν ένα δεύτερο σκέλος στην άσκηση «Κάνε ό,τι κάνω». Τα σκυλιά είχαν εκπαιδευτεί να ξαπλώνουν κάτω αφού έβλεπαν έναν άνθρωπο να εκτελεί μια ενέργεια, ανεξάρτητα από το τι ήταν. Έτσι, αν ο ιδιοκτήτης στεκόταν σε ένα τραπέζι, ο σκύλος θα ξάπλωνε και έμενε ακίνητος. Αλλά μερικές φορές, εντελώς ξαφνικά, οι ερευνητές αιφνιδίαζαν τους σκύλους, δίνοντάς τους την εντολή «Κάν’το!». Οι σκύλοι, μετά από μια μικρή παύση, πραγματοποίησαν την δραστηριότητα.
Αυτό σημαίνει ότι τα σκυλιά θυμόνταν τι είχε κάνει ο άνθρωπος παρόλο που δεν είχαν κανέναν ιδιαίτερο λόγο να πιστεύουν ότι θα έπρεπε να το θυμούνται. Ουσιαστικά οι σκύλοι έπρεπε να θυμούνται τα γεγονότα που είχαν παρακολουθήσει, αλλά δεν είχαν ξανακάνει πριν.
Αυτό σημαίνει ότι έπρεπε να ανατρέξουν στο αρχείο «πρόσφατη ιστορία» του εγκεφάλου τους και να ανασύρουν τις απαιτούμενες πληροφορίες- με άλλα λόγια, έπρεπε να βασιστούν στην «επεισοδιακή μνήμη» τους. Οι ερευνητές εφάρμοσαν την αναπάντεχη δοκιμαστική ανάκληση στους σκύλους μετά από ένα λεπτό και μία ώρα, αποδεικνύοντας ότι οι σκύλοι είναι ικανοί να θυμούνται πραγματοποιημένες ενέργειες μετά από τόσο σύντομα όσο και πιο μακρά διαλείμματα (παρόλο που η μνήμη ξεθώριαζε με την πάροδο του χρόνου).
«Η μελέτη μας είναι η πρώτη που ελέγχει το αν οι κατοικίδιοι σκύλοι στο φυσικό τους περιβάλλον μπορούν να θυμηθούν πολύπλοκα και πλούσια σε περιεχόμενο γεγονότα που προσομοιάζουν με συνθήκες αληθινής ζωής» λέει η Fugazza, σημειώνοντας πως επίσης είναι η πρώτη «για την αξιολόγηση της μνήμης των ενεργειών που εκτελούνται από άλλους, όχι από τα ίδια τα υποκείμενα». Η ίδια πιστεύει πως η συγκεκριμένη μέθοδος μπορεί να εφαρμοστεί σε πολλά είδη ζώων, επιτρέποντας στους επιστήμονες να κατανοήσουν καλύτερα το πώς το μυαλό των ζώων επεξεργάζεται τις δικές τους ενέργειες όπως επίσης ι εκείνες που πραγματοποιούν άλλοι.
Η επεισοδιακή μνήμη έχει συνδεθεί με την αυτογνωσία, την ικανότητα να βλέπει κανείς τον εαυτό του ως μια οντότητα ξεχωριστή και διαφορετική από τους άλλους. «Μέχρι στιγμής, κανένα τεστ δεν έχει εφαρμοστεί με επιτυχία για να μελετήσει την αυτογνωσία σε σκύλους» λέει η Fugazza. «Πιστεύουμε ότι η μελέτη αυτή μάς έφερε ένα βήμα πιο κοντά στο να είμαστε σε θέση να απαντήσουμε αυτό το ερώτημα» καταλήγει.
