Για πολλά χρόνια, οι επιστήμονες πίστευαν ότι τα ζώα, συμπεριλαμβανομένων των κατοικιδίων μας, δεν έχουν μνήμη ή ότι αυτή είναι πολύ περιορισμένη. Ωστόσο, οι παρατηρήσεις και οι έρευνες των τελευταίων ετών αναιρούν αυτήν την πεποίθηση. Πλέον έχουμε αρκετές αποδείξεις που δείχνουν ότι τα ζώα έχουν ένα εντυπωσιακό εύρος μνήμης και μπορούν να θυμούνται πολλά πράγματα για πολύ μεγάλα χρονικά διαστήματα. Μάλιστα, η μνήμη αποτελεί σημαντικό μέρος της επιβίωσης των ζώων στη φύση, καθώς τους βοηθά να αναγνωρίζουν τροφή, καταφύγια και επικίνδυνους εχθρούς. Αλλά, μήπως τα κατοικίδια μας έχουν πραγματικά μνήμη και πόσο μπορεί να κρατάει;
Οι έρευνες που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια
Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει πολλές έρευνες πάνω στο θέμα και οι επιστήμονες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι, ναι, τα ζώα έχουν εγκεφαλική και γενετική μνήμη.
Τα περισσότερα ζώα διαθέτουν μια σειρά από εξειδικευμένα συστήματα μνήμης που τα βοηθούν να επιβιώσουν κατ’ αρχάς.
Για παράδειγμα, τα κοράκια μπορούν να θυμούνται για μεγάλο χρονικό διάστημα πού έχουν κρύψει φρούτα για να φάνε. Τα πρόβατα μπορούν επίσης να θυμούνται πώς να επιστρέψουν από τη βοσκή στην καλύβα τους.
Διαφορετικοί τύποι μνήμης έχουν βρεθεί και στα κατοικίδια ζώα, ιδίως στους σκύλους. Πολλοί γονείς κατοικίδιων ζώων συμβάλλουν σημαντικά στην επιστημονική έρευνα παρέχοντας καθημερινά πληροφορίες για τη ζωή των κατοικίδιων ζώων τους. Αυτές είναι η βραχυπρόθεσμη μνήμη, η μακροπρόθεσμη μνήμη και η συνειρμική μνήμη.
Τι ισχύει τελικά για τους σκύλους
Οι βραχυχρόνιες μνήμες σχετίζονται με το παρόν και λειτουργούν κυρίως στο στάδιο της εκπαίδευσης ενός σκύλου.
Φυσικά, με τις πολλές και καθημερινές επαναλήψεις έχουν την δυνατότητα να αφομοιώσουν τις εντολές και να τις απομνημονεύσουν.
Στις μακροχρόνιες μνήμες έχουμε συναντήσει σκύλους που αναγνωρίζουν τον ιδιοκτήτη τους ενώ έχουν να τον δουν πολλά χρόνια. Αυτό έχει να κάνει με την όσφρηση αλλά και με εικόνες που αφομοιώνουν. Ο Άργος, ο σκύλος του Οδυσσέα, ήταν αδύνατον να τον αναγνωρίσει καθώς εμφανισιακά είχε αλλάξει τελείως. Η μυρωδιά ήταν εκείνη που τον βοήθησε.
Υπάρχουν όμως και παραδείγματα όπου ερευνητές είχαν τοποθετήσει φαγητό σε ένα συγκεκριμένο σκεύος. Αφού ένα σκυλάκι έφαγε αρκετές φορές σε εκείνο το σκεύος, όταν το τοποθέτησαν ανάμεσα σε άλλα και ενώ ήταν άδειο, χωρίς τροφή, ο σκύλος επέλεξε το ίδιο σκεύος παρόλο που δεν περιείχε τίποτα. Άρα, δεν ήταν η όσφρηση, η μυρωδιά του φαγητού που το οδήγησε στο ίδιο σκεύος αλλά η εικόνα του. Με τον ίδιο τρόπο, θυμούνται έναν δρόμο, το περιβάλλον γύρω από το σπίτι κι έτσι βλέπουμε ότι μπορούν να επιστρέψουν σε αυτό.
Τι ισχύει με τις γάτες
Σε αυτή την περίπτωση, η γάτα έχει πολύ καλύτερη μνήμη. Έχει καταγραφεί ότι μια γάτα έχει διανύσει 10 χιλιόμετρα για να επιστρέψει στο σπίτι της ή στο αγαπημένο της περιβάλλον.
Υπάρχουν επίσης καλές και κακές αναμνήσεις. Αυτές ανακαλούν συγκεκριμένα γεγονότα που συνέβησαν στο παρελθόν, αλλά οι κακές ή καταχρηστικές καταστάσεις θυμούνται πιο έντονα.
Τέλος, υπάρχουν και οι συνειρμικές αναμνήσεις οι οποίες σχηματίζουν δεσμούς ή συσχετισμούς μεταξύ δύο πραγμάτων.
Για παράδειγμα, όταν φοράτε τα παπούτσια με τα οποία βγάζετε βόλτα το σκύλο σας, παρατηρείτε ότι ο σκύλος σηκώνεται από το κάθισμα και περπατάει προς την πόρτα για να βγει έξω. Μπορεί να κάνει το ίδιο όταν ακούει τον ήχο των κλειδιών ή όταν μας βλέπει να κρατάμε το λουρί. Οι γάτες θα τρέξουν επίσης προς το μέρος μας όταν ακούσουν τον ήχο του ανοίγματος κονσερβών.
Οι έρευνες και οι μελέτες σχετικά με τη μνήμη των ζώων, και φυσικά των κατοικίδιων ζώων, συνεχίζονται. Ένα πράγμα είναι σίγουρο: έχουν μνήμη, και είναι στο χέρι μας να διασφαλίσουμε ότι τα κατοικίδιά μας θα έχουν σπουδαίες αναμνήσεις.
Η καλή σχέση ανάμεσα σε εμάς και τα κατοικίδιά μας, η συμπεριφορά όλης της οικογένειας, το όμορφο περιβάλλον στο οποίο ζουν, η φροντίδα που τους δίνουμε και κυρίως η αγάπη που τους δείχνουμε, θα μείνουν στη μνήμη τους και θα θυμούνται κάθε όμορφη στιγμή που ζουν μαζί μας.
